Những dấu hiệu nhận biết sớm trầm cảm ở sinh viên mà bạn không nên bỏ qua | Safe and sound
Giai đoạn đầu của trầm cảm là thời điểm lý tưởng để can thiệp và hỗ trợ tâm lý hiệu quả. Tuy nhiên, đây lại là giai đoạn dễ bị sinh viên bỏ qua nhất do các dấu hiệu ban đầu khá mơ hồ cùng với tâm lý chủ quan, không nhận ra những thay đổi của bản thân. Bài viết sẽ giúp bạn nhận diện các dấu hiệu sớm của trầm cảm, qua đó hành động kịp thời để bảo vệ sức khỏe tinh thần.
Nguyễn Thị Mai Anh | Cử nhân Tâm lý học – Ứng dụng chăm sóc sức khỏe tinh thần
Viện Ứng Dụng Công Nghệ Y Tế
1. Vì sao sinh viên dễ bỏ qua dấu hiệu trầm cảm?
Ảnh 1: Sinh viên dễ dàng bỏ qua những dấu hiệu sớm của trầm cảm
- Tâm lý chủ quan
Khi xuất hiện các biểu hiện như buồn bã, mệt mỏi hay mất ngủ, nhiều sinh viên cho rằng đó là hậu quả tạm thời của áp lực tâm lý và thi cử. Những suy nghĩ như “ngủ một giấc là khỏe”, “thi xong sẽ ổn” hay “ai mà chẳng từng thấy chán nản” khiến họ dễ dàng bỏ qua những tín hiệu bất thường của sức khỏe tinh thần. Thay vì lắng nghe bản thân, nhiều bạn chọn cách phớt lờ hoặc cố gắng chịu đựng. Chính tâm lý chủ quan này khiến các dấu hiệu trầm cảm không được phát hiện và can thiệp kịp thời, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng hơn về sau.
- Nỗi sợ bị phán xét, ngại chia sẻ
Không ít sinh viên dù cảm nhận được những bất ổn về mặt tâm lý nhưng vẫn lựa chọn giữ im lặng. Họ thường lo lắng rằng việc chia sẻ cảm xúc thật sẽ khiến người khác nghĩ mình yếu đuối, làm quá vấn đề, hoặc đang tìm kiếm sự chú ý. Chính nỗi sợ bị hiểu lầm hoặc phán xét này đã khiến nhiều sinh viên âm thầm chịu đựng, bỏ lỡ cơ hội nhận được sự hỗ trợ đúng lúc - điều có thể giúp họ cải thiện sức khỏe tinh thần trước khi mọi thứ trở nên nghiêm trọng hơn.
- Thiếu kiến thức sức khỏe tâm thần
Bên cạnh rào cản tâm lý, nhiều sinh viên còn thiếu kiến thức cơ bản về sức khỏe tâm lý. Họ không biết rằng những biểu hiện như mệt mỏi triền miên, mất hứng thú học tập, chán ăn hoặc thu mình khỏi các mối quan hệ xã hội có thể là dấu hiệu ban đầu của trầm cảm. Thay vào đó, các trạng thái này thường bị cho là phản ứng bình thường trước áp lực thi cử hay căng thẳng trong cuộc sống. Theo các chuyên gia tâm lý, việc không nhận diện được sự khác biệt giữa căng thẳng thông thường và rối loạn tâm lý khiến nhiều bạn bỏ qua thời điểm can thiệp sớm - giai đoạn quan trọng nhất để phục hồi hiệu quả.
2. Những dấu hiệu cảnh báo sớm trầm cảm ở sinh viên
- Cảm thấy khó khăn để thức dậy mỗi sáng
Việc thích ngủ nướng hay nằm lười trên giường là điều khá phổ biến ở sinh viên, đặc biệt sau những ngày học tập căng thẳng. Tuy nhiên, nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên và bạn cảm thấy rất khó để ra khỏi giường mỗi sáng, nhưng không phải vì buồn ngủ, mà vì thiếu năng lượng, mất động lực thì đây có thể là một dấu hiệu sớm của trầm cảm. Trầm cảm thường đi kèm với cảm giác mệt mỏi kéo dài, mất hứng thú với các hoạt động hằng ngày. Ngay cả việc đơn giản như chuẩn bị đi học hay ăn sáng cũng trở thành gánh nặng. Nếu bạn nhận thấy bản thân thường xuyên trì hoãn việc bắt đầu ngày mới thì không nên xem nhẹ dấu hiệu này.
Ảnh 2: Khó khăn khi thức dậy là dấu hiệu quan trọng của trầm cảm
- Thay đổi khẩu vị
Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống theo nhiều cách khác nhau. Một số sinh viên có thể ăn nhiều hơn bình thường như một cách để tạm thời thỏa mãn tâm lý, trong khi người khác lại gần như mất hẳn cảm giác thèm ăn. Nếu bạn nhận thấy mình thường xuyên bỏ bữa, ăn uống không ngon miệng hoặc ngược lại là ăn quá mức dù không đói, thì đây có thể là dấu hiệu đáng lưu ý của trầm cảm.
- Giấc ngủ bị xáo trộn
Theo các chuyên gia tâm lý, trầm cảm thường kéo theo sự thay đổi rõ rệt trong thói quen ngủ. Điều này thể hiện qua việc ngủ nhiều bất thường, sinh viên dành phần lớn thời gian trên giường như một cách trốn tránh thực tại, né tránh cảm xúc tiêu cực hoặc đơn giản là vì luôn cảm thấy mệt mỏi. Ngược lại, cũng có những người gặp khó khăn trong việc ngủ, thường xuyên trằn trọc, khó vào giấc hoặc thức dậy giữa đêm mà không thể ngủ lại. Những rối loạn này có thể làm các vấn đề tâm lý trở nên nghiêm trọng hơn: thiếu ngủ làm tăng cảm giác lo âu, dễ cáu gắt và giảm khả năng tập trung. Vòng lặp giữa lo lắng và mất ngủ nếu kéo dài sẽ khiến bạn càng thêm kiệt quệ cả về tinh thần lẫn thể chất. Do đó, việc chú ý đến những thay đổi trong giấc ngủ là một bước quan trọng để nhận diện sớm dấu hiệu trầm cảm.
- Cảm giác bức bối kéo dài, dễ thay đổi tâm trạng
Sinh viên có thể trải qua những thay đổi tâm trạng thất thường, vừa mới tức giận, phút sau lại bật khóc hay hoàn toàn im lặng, trống rỗng. Những cảm xúc này có thể bùng phát vì một điều nhỏ nhặt, hoặc thậm chí không có lý do rõ ràng. Nếu bạn cảm thấy mình dễ cáu kỉnh, thường xuyên cảm thấy bức bối không giải thích được, tâm trạng thay đổi thất thường trong nhiều ngày liên tục, thì đây có thể là tín hiệu đáng lưu ý của trầm cảm. Các chuyên gia tâm lý khuyến cáo rằng những thay đổi này không nên bị xem nhẹ, đặc biệt khi chúng bắt đầu ảnh hưởng đến các mối quan hệ, khả năng học tập và sinh hoạt hàng ngày.
- Khó khăn trong kết nối và cảm nhận niềm vui
Một trong những dấu hiệu rõ rệt của trầm cảm ở sinh viên là cảm giác mất hứng thú với những điều từng mang lại niềm vui. Những sở thích, hoạt động yêu thích hay các mối quan hệ thân thiết trước đây dần trở nên xa lạ, nhạt nhòa. Việc tham gia vào các hoạt động xã hội, học tập hoặc đơn giản là trò chuyện với bạn bè, gia đình cũng trở nên khó khăn. Nhiều sinh viên bắt đầu thu mình, ít nói chuyện và dần tự cô lập khỏi những người xung quanh. Khi cảm giác trống rỗng và mất kết nối kéo dài, điều đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề tâm lý nghiêm trọng.
- Xuất hiện những suy nghĩ tự hạ thấp, thu mình và bỏ mặc bản thân.
Theo các chuyên gia tâm lý, dấu hiệu sớm của trầm cảm là sự xuất hiện dai dẳng những suy nghĩ tiêu cực về bản thân. Sinh viên có thể bắt đầu cảm thấy mình vô dụng, không xứng đáng hoặc không có tương lai. Kèm theo đó là xu hướng thu mình, tránh tiếp xúc xã hội, không muốn trò chuyện với bạn bè hay tham gia các hoạt động thường ngày. Một số người có thể khóc thường xuyên, dễ xúc động hơn bình thường và dần bỏ bê việc chăm sóc bản thân. Ngay cả những chuyện nhỏ nhặt cũng trở nên quá tải gây lo âu.
3. Cách tự theo dõi và đánh giá sớm những dấu hiệu của trầm cảm
- Ghi nhật ký tâm trạng hoặc dùng app để theo dõi sức khỏe tâm thần
Một trong những bước quan trọng giúp sinh viên nhận diện sớm các vấn đề về tâm lý là theo dõi cảm xúc và trạng thái tinh thần hằng ngày. Việc ghi lại cảm xúc có thể giúp bạn nhìn lại những thay đổi về giấc ngủ, mức năng lượng hoặc các tình huống gây căng thẳng. Thói quen này không chỉ giúp tăng khả năng tự nhận thức mà còn hỗ trợ phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường kéo dài. Bên cạnh đó, có thể sử dụng các ứng dụng hỗ trợ theo dõi sức khỏe tâm thần, cung cấp các bài đánh giá định kỳ. Đây là công cụ hữu ích để sinh viên chủ động quan sát sức khỏe tâm lý của mình, qua đó quyết định khi nào cần tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý.
Xem thêm: Safe and Sound: Giúp bạn vượt qua những khó khăn tâm lý một cách toàn diện
- Tham khảo người thân, bạn bè về thay đổi bất thường của bản thân
Trong quá trình tự theo dõi sức khỏe tinh thần, những người thân thiết đóng vai trò như một “tấm gương” phản chiếu trạng thái của chính bạn. Khi quá bận rộn hoặc quen với việc chịu đựng cảm xúc tiêu cực, bạn rất dễ bỏ qua những thay đổi nhỏ trong hành vi, tâm trạng hoặc cách giao tiếp. Vì vậy, việc chủ động chia sẻ với một người bạn tin tưởng và nhờ họ góp ý nếu thấy bạn có dấu hiệu khác lạ, như ít nói hơn, thường xuyên mệt mỏi, hay né tránh các hoạt động xã hội là một cách hỗ trợ quan trọng. Những người thân thiết thường dễ nhận ra sự thay đổi dù nhỏ, và phản hồi từ họ có thể giúp bạn nhận diện vấn đề sớm hơn.
Ảnh 3: Sinh viên có thể hỏi bạn bè, người thân về dấu hiệu sớm của trầm cảm
- Khi nghi ngờ có dấu hiệu trầm cảm, hãy coi đó là tín hiệu quan trọng
Một trong những sai lầm phổ biến của sinh viên là chờ đến khi không thể chịu đựng thêm mới nghĩ đến việc tìm kiếm sự hỗ trợ. Tuy nhiên, sức khỏe tâm lý cũng như thể chất càng phát hiện sớm thì khả năng hồi phục càng cao. Ngay cả khi bạn chỉ cảm thấy bản thân “có gì đó không ổn”, mất hứng thú với những điều từng yêu thích hay khó ngủ kéo dài mà không rõ lý do, đó đã là những tín hiệu đáng để quan tâm. Thay vì cố gắng chịu đựng hoặc phớt lờ, hãy xem sự nghi ngờ đó như một lời nhắc nhở để bạn lắng nghe bản thân và cân nhắc việc tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn
Với sự phối hợp giữa Bác sĩ Tâm thần - Chuyên gia tâm lý và ứng dụng Công nghệ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần, dịch vụ tư vấn/tham vấn Safe and Sound tự hào tiên phong hỗ trợ bạn “Tự phát hiện sớm - Sơ cứu cảm xúc tức thời - Hỗ trợ đồng hành dài hạn”.
.png)
Nếu bạn nghi ngờ mình gặp vấn đề tâm lý, hoặc muốn biết thêm thông tin về dịch vụ tham vấn - tư vấn tâm lý, bạn có thể liên hệ tới HOTLINE 0964 778 911 (Điện thoại/Zalo, 24/7) để được giải đáp và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất!
CÁCH THỨC ĐẶT LỊCH HẸN tham vấn/tư vấn trực tuyến hoặc trực tiếp với chuyên gia
- Tại Fanpage Phòng khám SnS - Viện IMT
- Hoặc tải và đặt lịch tham vấn trên ứng dụng Safe and Sound để quản lý và theo dõi lịch mọi lúc, mọi nơi
Safe and Sound - thuộc Viện Ứng dụng Công nghệ Y tế (IMT)
Xem thêm:
